του Χρόνη Βάρσου
Φιλολόγου-Ιστορικού ερευνητή
ΜΑ Νεώτερης & Σύγχρονης Ιστορίας Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "ΑΡΔΗΝ" (τεύχος 134-135, Φεβρουαρίου - Μαΐου 2025)
Από την αρχή της Επανάστασης του 1821 ο ελληνικός στόλος, κλήθηκε να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο τόσο στο ναυτικό πεδίο όσο και έμμεσα στην έκβαση των χερσαίων επιχειρήσεων. Αν και στον πυρήνα του ουσιαστικά ήταν ένας πρώην ιδιωτικός εμπορικός στόλος, την τελευταία 50ετία (1774-1821) είχε μεταβληθεί σταδιακά σε καθαρά πολεμικό, με την αύξηση της ναυτικής εκπαίδευσης, εμπειρίας και ετοιμότητας των πληρωμάτων του, τη βελτίωση των τακτικών μάχης αλλά και την ενίσχυσή του με ναυτικά πυροβόλα για την αντιμετώπιση των πειρατών της βόρειας Αφρικής. Η προεπαναστατική ελληνική ναυτιλία άθροιζε στις αρχές του 19ου αιώνα πάνω από 950 πλοία άνω των 150 τόνων με 18.000 πληρώματα και 5.650 κανόνια από 45 ναυτότοπους (ναυτικά νησιά και παραθαλάσσιες περιοχές). Αν και περισσότερα από 700 πλοία προσχώρησαν στην Επανάσταση, αυτά που μπορούσαν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις των ναυτικών συγκρούσεων (μπρίκια και γολέτες άνω των 180 τόνων με 12-18 πυροβόλα), σύμφωνα με ποικίλες πηγές, ανερχόταν σε περίπου 200 σκάφη (Ύδρα 74, Σπέτσες 47, Ψαρά 40, Κάσος 30, Γαλαξίδι 13). Εντούτοις ποτέ δεν κινητοποιήθηκαν ταυτόχρονα σε μια μόνον επιχείρηση πάνω από 70 πλοία, είτε λόγω οικονομικής δυσπραγίας, είτε λόγω οργανωτικής κι επιχειρησιακής αδυναμίας, με πιο συχνή τη δράση μικτών μοιρών των 20-30 πλοίων.
