Ο Ερντογάν, η Τρίπολη και το… Πετροβαράντιν

«Battle of Peterwardein». (Πίνακας του Βαυαρού ζωγράφου Georg Philipp Rugendas (1666-1742) που απεικονίζει τη μεγάλη νίκη του Αυστριακού στρατού επί τον Οθωμανών στο Πετροβαραντίν στις 5 Αυγούστου 1716).

 

 του Χρόνη Βάρσου

Φιλολόγου - Ιστορικού ερευνητή

 Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΡΗΞΗ (τεύχος 180, Οκτώβριος 2022) 

 

Ο τρικυμία εν κρανίω πρόεδρος Ερντογάν, ανέβασε στο twitter, με αφορμή την επέτειο της πτώσης της Τρίπολης, μήνυμα υπενθύμισης των «αγριοτήτων» κατά των «αθώων» μουσουλμάνων του Μοριά, καταγγέλλοντας τον ελληνικό «εθνικισμό» και την έλλειψη «ανθρωπισμού».

Το τουίτ του Ερντογάν για την απελευθέρωση της Τριπολιτσάς που χρησιμοποίησε έναν άσχετο με το θέμα πίνακα.

Η απελευθέρωση της Τρίπολης στις 23 Σεπτεμβρίου 1821 αποτέλεσε τη μεγαλύτερη μέχρι τότε επιτυχία της Επανάστασης και προσωπικά του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, που πρώτος συνέλαβε το σχέδιο να πολιορκήσει την πελοποννησιακή πρωτεύουσα και να επιφέρει το αποφασιστικό πλήγμα στην καρδιά της οθωμανικής ισχύος στον Μοριά.

Ο «τρικυμία εν κρανίω» πρόεδρος Ερντογάν, που δεν χάνει καθημερινά ευκαιρία να επιτίθεται με προσβλητικό τρόπο στην Ελλάδα και τους Έλληνες, ανέβασε στο τουίτερ, με αφορμή την επέτειο της πτώσης της Τρίπολης, μήνυμα υπενθύμισης των «αγριοτήτων» κατά των «αθώων» μουσουλμάνων του Μοριά, καταγγέλλοντας τον ελληνικό «εθνικισμό» και την έλλειψη «ανθρωπισμού» από την πλευρά των επαναστατών. Υπέπεσε όμως, από άγνοια ή κεκτημένη ταχύτητα, σ’ ένα εξόφθαλμο ιστορικό λάθος. Στον πίνακα που ανήρτησε (βλ. φώτο), έργο του Βαυαρού ζωγράφου G. P. Rugendas απεικονιζόταν, όχι η Τρίπολη, αλλά η συντριπτική οθωμανική ήττα στο Petrovaradin της σερβικής Βοϊβοντίνας (60 χλμ βορειοδυτικά του Βελιγραδίου δίπλα στο Νόβισαντ) στις 5 Αυγούστου 1716 από τον αυστριακό στρατό του πρίγκηπα Ευγένιου της Σαβοΐας, 105 χρόνια πριν την πτώση της Τριπολιτσάς! Η μάχη, στην οποία σκοτώθηκε και ο Οθωμανός Μεγάλος Βεζύρης Silahdar Damat Ali Pasha (1667-1716), έκρινε εν πολλοίς τον αυστροτουρκικό πόλεμο του 1716-1718 που έληξε με τη συνθήκη του Πασσάροβιτς. Οι «αθώοι αγρίως σφαγιασθέντες» μουσουλμάνοι που φιγουράρουν στο τουίτ δεν είναι φυσικά άμαχοι, αλλά Οθωμανοί ιππείς καταδιωκόμενοι από τους Αυστριακούς! Λίγη ασφαλώς σημασία έχει αυτό για το μορφωτικό επίπεδο του κοινού στο οποίο απευθύνεται η προπαγάνδα του ισλαμοφασιστικού καθεστώτος της Άγκυρας με τα νεο-οθωμανικά οράματα και τα «σύνορα της καρδιάς» που φτάνουν μέχρι τον Δούναβη, τα νερά του οποίου φαίνονται μάλιστα στον εν λόγω πίνακα!

1823: Η πεντάμηνη εκστρατεία του Μουσταή πασά της Σκόδρας. Η Αλβανική πλημμυρίδα απειλεί τη δυτική Ελλάδα.

 

Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη. Πίνακας του Ludovico Lipparini (μουσείο Τεργέστης)

του Χρόνη Βάρσου

Φιλολόγου - Ιστορικού ερευνητή

 Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Στρατιωτική Ιστορία (τεύχος 236, Σεπτεμβρίου 2016)

Πρόλογος

Συχνά, στην παρουσίαση του αγώνα της παλιγγενεσίας, το 1823, τρίτο έτος της επανάστασης, υπάρχει η τάση να υποβαθμίζεται αρκετά, τόσο σε επίπεδο χερσαίων όσο και ναυτικών επιχειρήσεων. Σημειώνεται λοιπόν ένα κενό ενδιαφέροντος όσον αφορά την περίοδο από την θριαμβευτική καταστροφή της στρατιάς του Δράμαλη (Φθινόπωρο 1822) μέχρι την απόβαση του Ιμπραήμ στο Μοριά (Φεβρουάριος 1825). Εν τούτοις, το έτος αυτό χαρακτηρίστηκε από την ταυτόχρονη εισβολή τουλάχιστον 5 οθωμανικών εκστρατευτικών σωμάτων, παράλληλα με τον στόλο, με στόχο την άγρια καταστολή των «ραγιάδων». Σημαντικότερη από όλες ήταν αυτή του Μουσταή, φιλόδοξου Αλβανού ηγεμόνα του πασαλικίου της Σκόδρας, το καλοκαίρι του 1823 που απείλησε σοβαρά τους Έλληνες με πλήρη καταστροφή.

Οι μάχες Αγίας Μαρίνας - Υπάτης. Οι ανεπιτυχείς προσπάθειες απόκρουσης του Δράμαλη στη Φθιώτιδα τον Απρίλιο-Ιούνιο του 1822

 

Σύγχρονη άποψη της πόλεως της Στυλίδος

του Χρόνη Βάρσου

Φιλολόγου - Ιστορικού ερευνητή

 Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Στρατιωτική Ιστορία (τεύχος 268, Ιουλίου 2019)

Πρόλογος

Η πτώση του Αλή πασά στις αρχές του 1822 διαμόρφωσε νέα δεδομένα για την Ελληνική Επανάσταση καθώς αποδέσμευσε χιλιάδες σουλτανικού στρατού για επιχειρήσεις στη νότια Ελλάδα. Η περιοχή της Λαμίας, αποτέλεσε την προωθημένη βάση συγκέντρωσής τους πριν την κάθοδο στην Πελοπόννησο. Η αναχαίτιση της εκστρατείας του Δράμαλη, εκτός από δύσκολο στρατιωτικό εγχείρημα, υπονομεύτηκε έντονα και από τα ακραία πολιτικά πάθη που εκδηλώθηκαν.

 Εισαγωγή

 Το τέλος του 1821, σημαδεύτηκε από τη σταθεροποίηση της επανάστασης στη Ρούμελη, τον Μοριά και το συντριπτικό τμήμα της νησιωτικής Ελλάδας, αν εξαιρέσει κανείς τα μεγάλα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Όλες οι προσπάθειες του σουλτάνου Μαχμούτ Β΄ (1808-1839), ναυτικές και χερσαίες, είχαν αποτύχει παταγωδώς. Με στραμμένη την προσοχή της στο μέτωπο της Ηπείρου εναντίον του Αλή πασά που είχε εμπλέξει, ήδη από τον Ιούλιο του 1820, δεκάδες χιλιάδες οθωμανικού στρατού, την πολεμική εμπλοκή στα ανατολικά σύνορα με τη σιϊτική Περσία και τον φόβο ενός ακόμη ρωσο-τουρκικού πολέμου λόγω της διακοπής των διπλωματικών σχέσεων με την Πετρούπολη από τον Ιούλιο του 1821, η οθωμανική ηγεσία αδυνατούσε να επιφέρει ένα βαρύ πλήγμα στους Έλληνες. Αν εξαιρέσει κανείς το τραγικό τέλος με την κατάπνιξη της επανάστασης στη Μολδοβλαχία τον Σεπτέμβριο του 1821 και την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης στη Χαλκιδική τον Οκτώβριο, σε όλα τα άλλα μέτωπα οι επαναστάτες είχαν επικρατήσει. Με την έναρξη του 1822 οι προοπτικές μιας ανέλπιστης νίκης απέναντι στην αποδυναμωμένη αλλά πάντα ισχυρότατη Οθωμανική Αυτοκρατορία, παρά τη σφοδρή αντίδραση της Ιεράς Συμμαχίας, διαγράφονταν λαμπρές. Ήδη το επαναστατημένο έθνος είχε συγκροτηθεί και πολιτειακά στα μέσα Ιανουαρίου 1822 με την Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου και τη δημιουργία της πρώτης επαναστατικής κυβέρνησης με πρόεδρο του Εκτελεστικού τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και του Βουλευτικού τον Δημήτριο Υψηλάντη.

25η Μαρτίου 1821: Εξαχθέντα συμπεράσματα 201 χρόνια μετά

 

 Του Χρόνη Βάρσου

Φιλολόγου-ιστορικού ερευνητή

 201 χρόνια πέρασαν από την έναρξη της μεγάλης Ελληνικής Επανάστασης, τον 9ετη αγώνα που συντάραξε συθέμελα την άλλοτε κραταιά οθωμανική αυτοκρατορία και την απολυταρχική Ευρώπη της Ιεράς Συμμαχίας του Μέττερνιχ. Ενός πανεθνικού, παλλαϊκού αγώνα που οργάνωσε και σχεδίασε η Φιλική Εταιρεία από το 1814 με το μεγαλεπήβολο στόχο όχι απλά την απελευθέρωση του σκλαβωμένου γένους αλλά και την οριστική κατάλυση της εξουσίας του σουλτάνου - τουλάχιστον στα Βαλκάνια - με τον γενικό ξεσηκωμό όλων των βαλκανικών λαών, εγχείρημα που ξεκίνησε στις 22 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.  Όμοιό του δεν είχε γνωρίσει μέχρι τότε η Ευρώπη σε διάρκεια και σφοδρότητα, καθώς ενέπλεξε διεθνείς δυνάμεις, διέλυσε συνασπισμούς και ισορροπίες και συνολικά ανέτρεψε όλο το status quo της μετά-ναπολεόντειας Ευρώπης, παράλληλα με τις επαναστάσεις που ξέσπασαν την ίδια περίοδο στην Ιταλία, την Ισπανία και τη Λατινική Αμερική. Μια εποποιία, που διαμόρφωσε το σύγχρονο νεοελληνικό κράτος και συγκρότησε μια εθνική εστία, σαφώς μικρότερη εδαφικά από τις προσδοκίες των αγωνιστών, αλλά που αποτέλεσε την απαρχή για τους απελευθερωτικούς αγώνες των Ελλήνων για τα επόμενα 100 χρόνια.

Μετά το Ναυαρίνο - Η τελευταία φάση της ελληνικής επανάστασης (1827-1829)

Ο φιλόλογος-ιστορικός ερευνητής Χρόνης Βάρσος, καλεσμένος του Cognosco team στις 18 Μαρτίου 2022

Τα τελευταία χρόνια έχει καλλιεργηθεί έντονα και έντεχνα η εντύπωση ότι μετά τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου (8/20 Οκτωβρίου 1827) οι Οθωμανοί ηττήθηκαν κι ότι τα όρια του πρώτου νεοελληνικού κράτους οφείλονται κατά κύριο λόγο στο αποτέλεσμα της σύγκρουσης αυτής των τριών μεγάλων δυνάμεων (Βρετανίας, Γαλλίας και Ρωσσίας) με τον οθωμανικό στόλο. Είναι, όμως, έτσι; Ποιες μάχες έδωσαν οι Έλληνες επαναστάτες τα δύο χρόνια που ακολούθησαν από τη ναυμαχία μέχρι τη μάχη της Πέτρας στις 12 Σεπτεμβρίου 1829, http://www.varsos1821.gr/2021/10/12-1829.html, την τελευταία της Επανάστασης; Ποιο το διπλωματικό παρασκήνιο; Για τα στρατιωτικά γεγονότα της περιόδου αυτής (Οκτωβρίου 1827 - Σεπτεμβρίου 1829) μας μιλάει ο Χρόνης Βάρσος, φιλόλογος - ιστορικός ερευνητής, και μας αναλύει πολλά άγνωστα γεγονότα της εποχής εκείνης.

https://www.youtube.com/watch?v=XEI8zODgEjk

Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 , θεατές – αθέατες πλευρές και η «αναθεώρηση» της Ιστορίας

 Ο φιλόλογος-ιστορικός ερευνητής Χρόνης Βάρσος, καλεσμένος του δημοσιογράφου Γιώργου Σαχίνη στην εκπομπή ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ του ΚΡΗΤΗ TV στις 21 Ιανουαρίου 2022 

(παρεμβάσεις στο 47:30 / 1:05:20 / 1:41:53 / 2:22:00 / 2:33:35 / 2:41:20 / 3:09:17)

https://www.youtube.com/watch?v=9xwNc7nQOBI

Μία συναρπαστική συζήτηση – αναμέτρηση με την Ιστορική γνώση και μνήμη. 

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης : Ο Εθνάρχης των Νεοελλήνων

Ιωάννης Καποδίστριας: Ο Θεμελιωτής του Σύγχρονου Ελληνικού Κράτους

Η ανολοκλήρωτη Ανεξαρτησία που οδήγησε στην «υποτέλεια» σε Μεγάλες Δυνάμεις 

Η σύνδεση των 200 χρόνων της Ελληνικής Επανάστασης με τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή 

Στο στούντιο των Αντιθέσεων ο Ιστορικός Ερευνητής και Συγγραφέας, πρώην Εφέτης Θεόδωρος Παναγόπουλος, με αφορμή και το νέο του βιβλίο « Ο Εθνάρχης των Νεοελλήνων Θεόδωρος Κολοκοτρώνης».

Στην εκπομπή παρεμβαίνουν και καταθέτουν την οπτική τους οι : 

- Χρόνης Βάρσος Ιστορικός Ερευνητής- Φιλόλογος 

- Χαράλαμπος Μηνάογλου Διδάκτορας Νεώτερης Ιστορίας της περιόδου της Τουρκοκρατίας , Διευθυντής στο Πρότυπο Λύκειο Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά 

- Τάσος Χατζηαναστασίου , Δρ Ιστορίας των Βαλκανίων- Εκπαιδευτικός και Οργανωτικός Γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων 

- Ανδρέας Κούκος Νομικός –Ιστορικός , Ιδρυτής και Πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης Έργου Ιωάννη Καποδίστρια που από το 2018 μετονομάστηκε σε Εταιρεία Μελέτης και Έρευνας Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας

Ο Κολοκοτρώνης και το αφήγημα της κας Μαρίας Ευθυμίου. Μια προσπάθεια προσέγγισης και αξιολόγησης των λεγομένων της

 

Του Χρόνη Βάρσου

Φιλολόγου – ιστορικού ερευνητή 

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΑΡΔΗΝ (τεύχος 122, Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2021)

 Με αφορμή τα 200 χρόνια από την Εθνική Παλιγγενεσία που εορτάζονται φέτος, γινόμαστε μάρτυρες κάποιων ιδιαιτέρως καινοφανών απόψεων με χαρακτήρα σχεδόν εμμονικό και συχνά αντι-επιστημονικό, εκρηκτικό μείγμα εμπάθειας και ψεύδους, που σχετίζονται με την άοκνη προσπάθεια των γνωστών εθνομηδενιστικών κύκλων να αποδομήσουν το 1821 εν συνόλω, ιδίως μέσω της στοχοποίησης των πλέον εμβληματικών μορφών του Αγώνα, όπως του Κολοκοτρώνη, του Καραϊσκάκη, του Ανδρούτσου και του ιδίου του Καποδίστρια, απαξιώνοντας την τεράστια προσφορά και το έργο τους. Η επιτροπή «Ελλάδα 2021» πρωτοστάτησε σ΄ αυτήν την προσπάθεια, που αποδοκιμάστηκε όμως από τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού, για τον οποίο τέτοιες απόψεις παραμένουν σταθερά ξένες και εχθρικές.

Τους τελευταίους μήνες, όλοι όσοι ασχολούνται με την Επανάσταση του 1821, τα γεγονότα, τι αξιολογήσεις, τις κρίσεις και τα συμπεράσματα, γίνονται μάρτυρες μιας συστηματικής προσπάθειας αποδόμησης της προσωπικότητας του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη από την αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, κας Μαρίας Ευθυμίου, πρόσφατα  παραιτηθείσης  από  την «Ελλάδα 2021», που σε κάθε ομιλία της, δια ζώσης ή διαδικτυακά, επιτίθεται προσωπικά στον «Γέρο του Μοριά», θεωρώντας τον ως τον κατεξοχήν υπεύθυνο των εμφυλίων πολέμων της περιόδου Νοεμβρίου 1823 – Ιανουαρίου 1825 και φυσικά των δεινών και των συνεπειών που επέφεραν, αποδίδοντάς του απρεπείς χαρακτηρισμούς και αξιολογώντας εντελώς αρνητικά τη δράση του μέσα από ανιστόρητες κρίσεις που δεν εδράζονται σε πραγματικά δεδομένα.